نورپردازی و استفاده از نور در معماری،نقش مهمی در نحوۀ تجربه و درک مردم از معماری دارد. برای روشن کردن ساختمان‌ها و بناهای مختلف، از نور استفاده می‌شود. روشنایی وسیله‌ای است که به ما اجازه می‌دهد تا زیبایی ساختمان‌های اطراف خود را ببینیم. برای روشن کردن یک ساختمان، همه می‌توان از نور طبیعی (مانند نور خورشید) استفاده کرد و هم می‌توان نور مصنوعی (وسایل روشنایی مانند لامپ و دیگر موارد) استفاده کرد. در این مقاله از وبلاگ گروه طراحی و معماری کامیار معروف زاده، به بررسی انواع نور در معماری می‌پردازیم.
اهمیت استفاده از نور در معماری
بینایی مهم‌ترین حسی است که به کمک آن می‌توانیم از دیدن دنیای اطراف خود لذت ببریم. نور یکی از مواردی است که باعث درک بیشتر ما از معماری می‌شود. ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که آیا عدم استفاده از نور در معماری، تاثیری منفی بر روی ساختمان خواهد داشت؟ جواب سوال شما بله است. استفاده از نور در معماری، به ایجاد یک تجربۀ بهتر، برای کسانی که ساختمانی را می‌بینند یا وارد آن می‌شوند، ایجاد می‌کند. به عنوان مثال اگر شما یک رستوران داشته باشید، با استفادۀ به جا و مناسب از نور، می‌توانید یک فضای زیبا و خاص را برای مشتریان خود ایجاد کنید. ایجاد این حس خوب باعث می‌شود تا مشتری شما افراد دیگری را نیز ترغیب به مراجعه به رستوران شما کند. این گونه شما می‌توانید مشتریان بیشتری جذب کنید.
استفاده از نور در معماری، می‌تواند زیبایی بیشتری را برای ساختمان شما به ارمغان بیاورد. یا به عنوان مثال، اگر شما در نمای داخلی منزل مسکونی خود یا در نمای بیرونی ساختمانی که در آنجا سکونت دارید، به طور مناسبی از نور استفاده کنید، می‌توانید زیبایی و جذابیت منزل و ساختمانی که در آنجا زندگی می‌کنید را چند برابر کنید. استفاده از نور در نمای درونی منزل و نمای بیرونی ساختمان، و به طور کلی استفاده از نور در معماری، علاوه بر افزایش جذابیت ساختمان شما، می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر روی روحیۀ شما نیز بگذارد. استفاده از روشنایی روز یا استفاده از نور مصنوعی، توجه مخاطب را به بافت‌ها، رنگ‌ها و فرم‌های فضای مورد نظر شما جلب می‌کند.
نکات مهم برای استفاده از نور در معماری
استفاده به جا و درست از نور در معماری، امری بسیار مهم و ضروری است. استفاده از نور در معماری، یک امر تخصصی و مهم به شمار می‌رود. شما باید بین نور و ساختمان مورد نظر خود، یک تعادل ایجاد کنید. یعنی باید نور ساختمان مورد نظر خود را به گونه‌ای انتخاب کنید که بتواند بیشترین تاثیر را بر روی مخاطب شما بگذارد. میزان نور بستگی به محل مورد نظر شما دارد. نباید میزان نور بیش از حد یا کمتر از مقدار استاندارد باشد. زیاد زیاد چشم را اذیت کرده و نور کم موجب ایجاد مشکل در دیدن فضای اطراف می‌شود. برای ایجاد تعادل موفق بین نورپردازی و معماری، مهم است که سه جنبۀ کلیدی نورپردازی در معماری را به خاطر بسپارید. این سه مورد عبارت‌اند از:
- زیبایی
- عملکرد مناسب
- کارایی
استفاده درست از نور در معماری، بر روی روحیه و توانایی افراد تأثیر می‌گذارد. استفاده از نور مناسب در خانه‌ها، مشاغل مختلف و فضاهای اداری باعث ایجاد آسایش و رفاه افراد حاضر در محل مورد نظر می‌شود. همان طور که گفته شد، برای استفاده از نور مناسب در معماری، باید به چندین جنبۀ مهم نورپردازی دقت داشته باشید. در ادامه، هر یک از این جنبه‌ها را برای شما شرح می‌دهیم.
جنبه های کلیدی در نورپردازی
زیبایی بخش مهمی از نورپردازی و استفاده از نور در معماری است. در این بخش، طراحان و معماران، بر تأثیر احساسی تعادل نور و معماری بر روی مخاطبان خود تمرکز می‌کنند. این مرحله همان بخشی است که طراحان بر اساس طراحی‌های خود تصمیم می‌گیرند که می‌خواهند چه حسی را به مخاطب انتقال دهند. این جنبه، به ویژه برای صاحبان مشاغل خرده فروشی مهم است. زیرا نورپردازی بیرونی باید به گونه‌ای باشد که مصرف کننده را به سمت خود بکشاند و نورپردازی داخلی نیز باید به گونه‌ای باشد که بتواند محصولات فروشنده را به خوبی نشان مشتری بدهد.
جنبۀ دوم نورپردازی و استفاده از نور در معماری، یعنی عملکرد مناسب را نمی‌توان نادیده گرفت. ما می‌خواهیم که نورپردازی ساختمان مورد نظر ما خاص به نظر برسد. اما باید مراقب باشیم که مهم‌ترین هدف خود از استفاده از نور در معماری (یعنی ایجاد یک فضای روشن) را نیز در نظر داشته باشیم. مناطق مورد نظر ما باید به شکلی روشن شوند که مخاطب، هنگام حرکت در یک ساختمان یا در هر محل دیگری، احساس امنیت و آرامش کند. مخاطب ما باید بتواند دیوارهای اطراف و همچنین کف ساختمان را به راحتی ببینند. این کار باعث ایجاد احساس امنیت در فرد می‌شود.
جنبۀ نهایی استفاده از نور در معماری، کارایی نور است. ایجاد یک طرح نورپردازی نفس گیر یک مسئله مهم است. اما ایجاد یک طرح خیره کننده که از نظر مصرف انرژی نیز فوق العاده باشد نیز مسئلۀ مهم دیگر است. کاهش میزان اتلاف نور، باعث کارایی بیشتر وسیلۀ روشنایی می‌شود. یک راه آسان برای این کار، نصب LED ها به جای روشنایی فلورسنت است. لامپ‌های LED ماهیت متفاوتی نسبت به لامپ‌های فلورسنت دارند. بنابراین اگر شما بخواهید در یک پروژه از چراغ‌های LED استفاده کنید، برای شما صرفه جویی اقتصادی در پی خواهد داشت.
نورپردازی مصنوعی و طبیعی
نور پردازی طبیعی یکی از راه‌های استفاده از نور در معماری است. در نورپردازی طبیعی، ساختمان مورد نظر به گونه‌ای طراحی می‌شود که تابش نور خورشید به ساختمان باعث ایجاد روشنایی در نمای بیرونی ساختمان یا درون ساختمان شود. یکی از راه‌های استفاده از نور طبیعی، ساختن ساختمان‌های رو به آفتاب است. نورپردازی مصنوعی، یکی دیگر از راه‌های استفاده از نور در معماری است. به طور معمول، نور مصنوعی با استفاده از وسایل الکتریکی تولید می‌شود. چراغ‌های مصنوعی، در طیف گسترده‌ای از اندازه‌ها، رنگ‌ها، قدرت‌ها و توان‌های مختلف روشنایی،در دسترس هستند. شما می‌توانید متناسب با محلی که قصد روشن کردن آنجا را دارید، از وسایل روشنایی استفاده کنید که بیشترین کاربرد را برای شما داشته باشند.
وسایل روشنایی مصنوعی انواع مختلفی دارند. در ادامه برخی از انواع وسایل مصنوعی تولید نور در معماری را برای شما نام می‌بریم. این موارد عبارت‌اند از:
- روشنایی عمومی
- روشنایی محیط
- روشنایی کار
- روشنایی اضطراری یا روشنایی ایمنی
- روشنایی امنیتی
- روشنایی محل ساخت و ساز
- نورپردازی برای ریتم شبانه روزی
البته علاوه بر انواع نورپردازی گفته شده در بالا، انواع دیگری از نورپردازی نیز وجود دارند. هر یک این انواع مختلف نورپردازی، در محل‌های مختلفی کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال شما نباید در محلی مثل یک کافه از نورهایی استفاده کنید که چشم مشتریان را اذیت کند. البته استفاده از نور زیاد در یک کافه، بستگی به دیزاین محل مورد نظر شما دارد. نورپردازی مناسب می‌تواند تا حد زیادی به ایمنی و ظاهر ساختمان کمک کند.
در آخر و برای جمع بندی کلی این مقاله از وب سایت گروه طراحی و معماری کامیار معروف زاده، لازم که به شما یاد آور شویم، انواعی از نور در معماری وجود دارند. شما باید با توجه به محلی که قصد نورپردازی در آنجا را دارید، بهترین نوع نور را انتخاب کنید.
منابع: tcpi ، designingbuildings
